Żywienie dojelitowe na OIT
Żywienie dojelitowe na oddziale intensywnej terapii (OIT) stanowi integralny element opieki nad pacjentem krytycznie chorym, szczególnie ze względu na negatywne skutki niedożywienia, takie jak opóźnione gojenie ran, zwiększone ryzyko infekcji, przedłużona wentylacja mechaniczna i wydłużony czas hospitalizacji.
Kiedy i jak rozpocząć żywienie w OIT?
Zaleca się rozpoczęcie żywienia enteralnego w ciągu 24–48 godzin po przyjęciu chorego na OIT, natychmiast po ustabilizowaniu zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej, kwasowo-zasadowej oraz perfuzji tkankowej. W pierwszym tygodniu hospitalizacji preferowane jest żywienie hipokaloryczne (<70% szacowanego zapotrzebowania), z późniejszym stopniowym zwiększaniem podaży kalorycznej do poziomu 70–100% podstawowego spoczynkowego zapotrzebowania energetycznego (25–30 kcal/kg m.c./d).
Zapotrzebowanie kaloryczne można obliczyć za pomocą wzorów predykcyjnych lub bardziej precyzyjnej kalorymetrii pośredniej, szczególnie po ustąpieniu wczesnej fazy katabolicznej. Nadmierna podaż kalorii (overfeeding) zwiększa ryzyko powikłań, w tym hiperglikemii i hiperkapnii, co utrudnia proces odzwyczajania od wentylacji mechanicznej. Indywidualizacja zapotrzebowania kalorycznego powinna uwzględniać dodatkowe źródła energii, takie jak propofol czy glukoza z płynów dializacyjnych stosowanych w CRRT.
Wskazania i przeciwskazania do żywienie dojelitowego na OIT
Żywienie dojelitowe jest bezpieczne i zalecane u pacjentów:
- leczonych ECMO,
- układanych w pozycji pronacyjnej,
- z ostrym uszkodzeniem mózgu lub rdzenia,
- z ostrym zapaleniem trzustki,
- oraz po zabiegach chirurgicznych w obrębie jamy brzusznej, jeśli zachowana jest ciągłość przewodu pokarmowego.
Przeciwwskazania obejmują m.in. wstrząs z niedostateczną perfuzją narządową, aktywne krwawienie z przewodu pokarmowego, perforację jelit oraz niedrożność mechaniczną lub porażenną jelit.
Rodzaje mieszanek żywieniowych
Dieta powinna być dobrana indywidualnie, z uwzględnieniem specyficznych potrzeb klinicznych pacjenta. Diety przemysłowe dostępne na rynku umożliwiają odpowiedni dobór składu makro- i mikroelementów, w tym diety bogatobiałkowe, cukrzycowe, skoncentrowane oraz bogatoresztkowe. Aktualne dane naukowe wskazują na ograniczoną korzyść stosowania diet specjalistycznych wzbogaconych np. o glutaminę, poza szczególnymi wskazaniami, jak rozległe oparzenia.
Monitorowanie żywienia
Monitorowanie tolerancji żywienia enteralnego obejmuje ocenę klinicznych objawów nietolerancji (wzdęcia, bóle brzucha, biegunka) oraz kontrolę ciśnienia śródbrzusznego. Rutynowe pomiary zalegania żołądkowego nie są zalecane. W przypadku nietolerancji wskazane jest zastosowanie leków prokinetycznych (erytromycyna, metoklopramid), zmiana preparatu żywieniowego lub wymiana zgłębnika z żołądkowego na jelitowy.
Powikłania żywienia dojelitowego
Szczególnym zagrożeniem związanym z leczeniem żywieniowym jest zespół ponownego odżywienia (RFS), objawiający się gwałtownymi zaburzeniami elektrolitowymi (hipofosfatemia, hipokaliemia, hipomagnezemia). Zapobieganie RFS obejmuje identyfikację pacjentów wysokiego ryzyka, monitorowanie parametrów metabolicznych oraz ostrożne i stopniowe wprowadzanie żywienia.
Sposób podaży żywienia dojelitowego
Optymalnym sposobem podaży żywienia dojelitowego jest wlew ciągły, co minimalizuje ryzyko zachłyśnięcia. Zgłębniki stosowane krótkoterminowo powinny być regularnie kontrolowane pod kątem prawidłowego położenia oraz drożności.
Podsumowując, wczesne wdrożenie i odpowiednie monitorowanie żywienia dojelitowego istotnie poprawia wyniki leczenia pacjentów na OIT, minimalizując ryzyko zarówno niedożywienia, jak i przeżywienia.